Thủ tướng Chính phủ đã ban hành chỉ thị yêu cầu các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND các tỉnh, thành thị trực thuộc Trung ương, các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước tụ tập thực hành đẩy mạnh tái cơ cấu doanh nghiệp quốc gia (DNNN).
Thủ tướng Chính phủ đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong quý I/2014, trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung quy định về bán, giao DNNN; trình Thủ tướng Chính phủ dự thảo Quyết định về đánh giá việc thực hành quyền và bổn phận của chủ sở hữu quốc gia đối với DNNN và Quyết định về quản trị công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do nhà nước làm chủ sở hữu.
 |
| Nhiều chuyên gia lo ngại tình trạng vốn "chạy quanh" trong các DNNN. |
Thành thị Hồ Chí Minh là một trong những địa phương có tỷ lệ đề án tái cơ cấu DNNN được duyệt thấp nhất trong cả nước. Lãnh đạo Thành phố đã tỏ ra khá nóng ruột về tốc độ cổ phần hóa DNNN và đã nhận lỗi với Thủ tướng ngay tại Hội nghị khai triển nhiệm vụ tái cơ cấu DNNN năm 2014 diễn ra mới đây tại Hà Nội.
Trong thông điệp đầu năm của Thủ tướng, trong hồ hết các chỉ đạo của mình, người đứng đầu chính phủ đều nêu quyết tâm đẩy mạnh tái cơ cấu, cổ phần hóa DNNN. Mệnh lệnh “thép” đã được đưa ra: Sẵn sàng cất chức lãnh đạo DNNN nếu chậm cổ phần hóa. Và bằng cớ là Bộ trưởng GTVT Đinh La Thăng đã từng “trảm” lãnh đạo DNNN vì chậm cổ phần hóa DN.
Và đến bữa nay, mệnh lệnh này một lần nữa được trình bày rõ hơn khi lãnh đạo 29 DNNN của TP HCM đã ký cam kết sẽ chấp hành các hình thức kỷ luật (bị hạ bậc lương, khiển trách hoặc chuyển công tác, bị cách chức) nếu không thực hành kế hoạch cổ phần hóa công ty đúng hạn từ nay đến cuối năm 2015.
Theo đánh giá chung, việc cổ phần hóa các DN cung ứng sản phẩm dịch vụ công ích hoặc hoạt động mang tính đặc thù gặp nhiều khó khăn. Cụ thể, các đơn vị cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích thụ hưởng cả thảy hoặc một phần từ ngân sách địa phương có mức phí thấp hoặc không thu phí. Mức hỗ trợ từ ngân sách theo kế hoạch không đạt định mức kinh tế kỹ thuật cho nên không có nguồn thu để đảm bảo tái đầu tư. Nên chi, chủ trương cổ phần hóa gặp nhiều khó khăn do không vấn được nhà đầu tư khi cổ phần hóa… Từ đó, làm cho quá trình thực hiện cổ phần hóa không đạt kế hoạch đề ra. Điển hình có những công ty thực hiện cổ phần hóa nhưng tỷ lệ vốn quốc gia sau cổ phần hóa chiếm trên 95% vốn điều lệ, số cổ phần bán ra đốn là bán cho người cần lao được hưởng ưu đãi.
Các chuyên gia nói gì?
Tiến sĩ Võ Trí Thành- Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, kiên tâm chính trị để cách tân đang rất lớn nhưng cần phải công ty dịch vụ kế toán bắt tay thực hành.
Không trực tiếp đề cập đến vấn đề đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, nhưng tấn sĩ Nguyễn Đức Thành- Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu kinh tế và Chính sách (VEPR) cũng ngụ ý, không nên thấy kinh tế có tín hiệu phục hồi mà cho rằng mô hình kinh tế của Việt Nam đang đi đúng hướng.
Phân tách rõ hơn về nội dung này, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, từ trước đến nay, doanh nghiệp nhà nước đã mở mang sinh sản, kinh doanh ở quá nhiều lĩnh vực, mà đáng ra, quần chúng phải làm.
“Tại hội nghị khai triển nhiệm vụ tái cơ cấu doanh nghiệp quốc gia 2014-2015 diễn ra hôm 18/2, Thủ tướng Chính phủ đã nói rõ, doanh nghiệp nhà nước đóng góp vào 30% ngân sách, nhưng lại dùng 50% nguồn vốn tín dụng, chứng tỏ họ vẫn lấy đi nhiều hơn là đóng góp”, bà Phạm Chi Lan nhấn mạnh.
Đề dịch vụ báo cáo thuế cập sâu hơn về công dịch vụ kế toán trọn gói tác cổ phần hóa, bà Phạm Chi Lan lưu ý, cần tuyệt đối tránh tình trạng doanh nghiệp nhà nước này bán, doanh nghiệp nhà nước khác trong cùng một tập đoàn mua lại. Rút cục thì tài sản đó vẫn nói quanh nói quẩn trong doanh nghiệp nhà nước mà không ra ngoài được. Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước không phải chuyển mọi nguồn lực từ khu vực nhà nước sang khu vực tư nhân, mà nên được hiểu ở đây là nhà nước sẵn sàng lui lại về mặt kinh doanh thị trường, dịch chuyển cơ hội kinh doanh. Quốc gia sẵn sàn rút đi để nhường chỗ cho dân chúng. Tài sản và vốn nhà nước đang dùng được chuyển một phần ra bên ngoài. Quốc gia bán bớt cổ phần để thu lại tiền, tái đầu tư.
Bà Lan cho rằng, nên thuê các chuyên gia, tổ chức đánh giá độc lập bên ngoài để làm tốt quá trình chuyển hóa, tránh phao phí nguồn lực của nhà nước và thêm điều kiện cho khu vực tư nhân phát triển.
Đề án xếp đặt, đổi mới doanh nghiệp thời đoạn 2011- 2015 đã được Thủ tướng Chính phủ phê chuẩn. Theo đó, đến năm 2015, phải cổ phần hóa 531 doanh nghiệp; sáp nhập, thống nhất 25 doanh nghiệp; giải tán, phá sản 16 doanh nghiệp và giao, bán 10 doanh nghiệp.
Thưa của Bộ Tài chính cũng cho biết, trong số 3.576 doanh nghiệp được xếp đặt, cổ phần hóa từ trước đến nay, thì có 85% doanh nghiệp có doanh thu năm sau cao hơn năm trước khi xếp đặt, cổ phần hóa; gần 90% doanh nghiệp sau khi sắp đặt, cổ phần hóa có lợi nhuận năm sau cao hơn năm trước; 86% doanh nghiệp đóng góp vào ngân sách nhà nước của năm sau cao hơn năm trước, chứng tỏ cổ phần hóa là hướng đi đúng cho doanh nghiệp nhà nước để tái cơ cấu kinh tế./.
Vũ Hạnh/VOV online